De groep BERCOHOF vroeg ons najaar 2017 om hun project mee uit te werken voor de cohousingwedstrijd die de gemeente Edegem op touw zette. We adviseerden de groep wat betreft het architecturale/stedenbouwkundige luik & zetten hun ideeën om in een sluitend ruimtelijk concept zoals we dat vaak bij haalbaarheidsstudies of stedenbouwkundige masterplans doen. De gemeente & de buurtwoners hebben uit 3 laureaten ons project gekozen als beste. We scoorden het hoogste op de toepassing van cohousingprincipes, energetisch & ecologisch concept, meerwaarde naar de buurt… Het gaat om een inbreidingsproject aan de rand vh centrum van Edegem, vlak bij knooppunten van openbaar vervoer. We voorzagen een compact nieuwbouw volume met een mix van een 15-tal woningen in een gemeenschappelijke tuin met een maximum aan groen. Het oude Berkenhof wordt gerenoveerd als gemeenschapshuis, coworkingplace & begeleid zelfstandige wonen. Het wordt voorzien van een moderne, transparante uitbouw die het gebouw een frisse uitstraling moet geven. Dit volume is zo ingepland dat vooraan een buurtpleintje ontstaat & achteraan een privétuin voor de bewoners. De grote beuk krijgt een prominente plaats in het verhaal. Het project wordt ism de stedenbouwkundige dienst én de buurtbewoners verder verfijnd.

Cohousing te Schorvoort/Turnhout voor shm DE ARK
Eind 2016 won DAM architecten de wedstrijd voor een cohousingproject van zo’n 25 wooneenheden (huurders & kopers) van verschillende typologie + gemeenschappelijke delen. De 1e keer dat een shm een cohousing bouwt in België. Het project is dan ook weerhouden als pilootproject in het kader PROEFOMGEVING van de minister van Wonen. Dwz dat we kleiner proberen te bouwen dan de woonoppervlaktes uit de tabellen van de VMSW. De uitgespaarde vierkante meters brengen we samen in 1 collectieve “feestzaal” waar je verjaardagsfeestjes kan houden, samen kan eten of naar de voetbal kijken…. Zodoende overstijgt dit project het traditionele verhaal van sociale huisvesting. Bovenop het gemeenschapshuis worden nog extra wooneenheden geplaatst. Dit om kostenefficiënter te bouwen maar ook om een ankerpunt te vormen in de bocht van de Aa-beek & het fietspad vanuit het centrum van Turnhout.
De wooneenheden worden verdeeld over 4 blokken die rond een gemeenschappelijke tuin staan & zich openen naar het landschap er rond. Elke privéwoning heeft zijn eigen buitenruimte die naadloos overloopt in het collectieve groen dat de bewoners zelf vorm geven, onder begeleiding van Studio K. Daarbij zal een moestuin niet ontbreken, evenals ontmoetingsplekken, speelruimte, wadi’s… De woningen zijn opgevat als doorzonwoningen & worden opgetrokken in houtskelet met papiercellulose als isolatie. Ze worden voorzien van vloerverwarming. Auto’s worden ondergronds geplaatst, de site zelf is autovrij. Hoe meer de bewoners aan autodelen doen, hoe meer ruimte er vrijkomt als atelier om samen dingen te doen. Een stimulans.

Uitvoering door Architects Unplugged.

Wedstrijd voor een cohousingproject aan een terril van Beringen-mijn in Stal-Koersel.
De bewoners dachten aan Skilpods of Tiny Houses, sommigen bestaande uit 1 “container”, sommigen uit een veelvoud. We deden een studie naar de schakeling van deze wooneenheden; een meanderende lijn die binnengebieden met verschillende sferen & dynamieken creëert, een schuine schakeling die geborgen terrassen/inkompartijen creëert & zonnepanelen perfect afstelt op de oriëntatie. Gezien dit mogelijks veel “verliesoppervlak” oplevert, kozen we ervoor om de woningen in een industriële serre te plaatsen. Deze doet dienst als klimatische buffer, vangt passieve zonnewinsten & creëert ruimte voor ontmoeting of het kweken van groenten. Een kaswoning zoals je dat vindt in Eva Lanxmeer of de werken van Lacaton & Vassal. Tevens is het een verwijzing naar het industriële erfgoed van de mijnbouwsites. Deze wedstrijd wonnen we niet.

Nadat we een positieve haalbaarheidstudie hadden opgemaakt, kocht de VME Gummarushof de Gummarus-site in Mechelen. Deze omvat ondermeer charmante schoolgebouwen, een pastorij & kerk van architect Huygh die op de erfgoedlijst staat. DAM architecten werkte het ontwerp uit, verzorgde de aanvraag tot stedenbouwkundig attest, de bouwaanvraag etc.  De klassen van het schoolgebouw worden omgevormd tot zo’n 23 wooneenheden. Daarvoor wordt op het dak van de achtervleugel een  dakvolume voorzien & wordt het gabarit van de zijvleugel afgebouwd zoals het altijd bedoeld lijkt geweest. Elke bewoner krijgt zijn privé woonentiteit maar de groep zal ook kerk & hoekgebouw delen om samen activiteiten te doen. Ze zullen ook een wasberging delen, een fietsenberging & werkplaats, een moestuin, speeltuin, enkele elektrische auto’s etc. De kerk wordt mogelijks ook een gemeenschapsruimte op wijkniveau. De pastorij wordt in een latere fase mogelijks een kleine woongemeenschap. Eventueel zal deze later vervangen worden door een nieuwbouw dat zal vormgegeven worden als een echt poortgebouw tot de site. De milieuimpact dient zo laag mogelijk te zijn, de energiezuinigheid/onafhankelijkheid zo groot mogelijk.

De verdere uitwerking van de architectuuropdracht & de verbouwing zelf worden verzorgd door DENC! Studio.

-ism SPACELAB & SAMENWONEN MECHELEN vzw

Stedelijk mini-cohousingproject

Een mini-gemeenschap van 3 compacte woonunits in het centrum van Hoboken met verschillende typologieën (appartement, duplex, studio). Bedoeling is dat bewoners (familie & buren) bij elkaar binnen lopen en elkaar helpen. Elke unit heeft zijn eigen privéterras. Er is een gemeenschappelijk binnentuin waaraan een gemeenschapsruimte werd gekoppeld om samen te koken, feestjes te geven… Deze is bereikbaar via een binnenstraat zodat ze verhuurd kan worden voor yogasessies en dergelijke. Verder is er een gemeenschappelijke wasberging, een hammam, een fietsenberging & een Oxfamwinkel. Alles is georiënteerd op het binnengebeid dat een beetje dienst doet als centraal punt en openheid/licht brengt in alle ruimtes. De wooneenheden plooien zich rond een “black box” met daarin traphal, lift (toegankelijkheid), badkamer en berging. De raamopeningen in de gevels, al dan niet met screens of luifels, zijn zo gedimensioneerd dat ze een optimaal gebruik maken van passieve zonnewinsten zonder oververhitting te veroorzaken. De resterende warmtevraag wordt ingevuld via warmtepompen op het dak. De meeste units zijn voorzien van een balansventilatiesysteem. Allemaal zijn ze aangesloten op de regenwaterput.

Studie (2000) naar de sociaal-ruimtelijke patronen van 3 type’s van collectieve woningbouw: het vooroorlogs Berlijns bouwblok met binnenkoer, de naoorlogse
modernistische “potenblokken” en de tuinwijk. Op het Kiel in Antwerpen liggen deze 3 typologieën naast elkaar. Deze zijn als casestudy gebruikt. Het is een onderzoek naar hoe een bepaalde typologie het gedrag van de bewoners beïnvloedt en stuurt, hoe de mensen het gebouw gebruiken (of niet). Het accent lag hierbij op de overgang tussen privé- en openbaar gebied. Wanneer palmen mensen het voorgebied aan hun deur in, wanneer niet? Welke voorwaarden
stimuleren (of ontmoedigen) de sociale interactie? Voor de studie werden onder meer volgende boeken gebruikt: “A pattern language” van Christopher Alexander, “Leven tussen huizen” van Jan Gehl, “Ruimte maken, ruimte laten” van Herman Hertzberger…  De volledige studie vindt U hier:  THESIS – Collectieve huisvesting – SMALL

Deze groep zocht een perceel in de stadsrand om geen verse grond aan te snijden & zodat ze dicht bij winkels & openbaar vervoer zouden wonen… De “Kop van Prado” vormt de overgang tussen het centrum & de omliggende wijken. Het project wordt een ankerpunt voor de wijk. We integreren ons gebouw in de buurt onder meer door een verlenging van de steeg onder ons gebouw. Kinderen kunnen zo veilig met de fiets passeren (“doorwaadbaarheid” van de plek). Aan de wat drukkere invalsweg krijgen de woningen hogerliggende ramen zodat een buffer ontstaat, analoog aan bel-etagewoningen. Aan de achterzijde zijn balkons & passerellen voorzien die toegang geven tot de woningen. Door die toegang via het binnengebied te voorzien, wordt interactie gestimuleerd. Het gebouw is een flexibele cascostructuur (voornamelijk houtskelet). Enkel de technieken (hernieuwbare energie, waterrecuperatie etc) zijn gemeenschappelijk. Om zoveel mogelijk groen binnengebied te bewaren, werd de gemeenschapsruimte (net als de parking) ondergronds voorzien. Deze is volledig beglaasd & geeft via een talud (schuif af, amfitheater) uit op het groene binnengebied. Daar wordt speelruimte voorzien, een moestuin, fruitbomen etc. Het gehele project streeft – zowel in zijn bouwproces als in zijn gebruik – naar een zo klein mogelijke ecologische impact. Daartoe werken we met ecologische & hernieuwbare materialen (LCA), recyclage (C2C), recuperatie, hernieuwbare energie… Dit was een wedstrijd waarbij we de 2e plaats haalden.